Dit boek, de wylde iris troch Louise Gluck, Ik naam it út 'e bibleteek, omdat it wie op' e promininte planke dêr't se litte in seleksje fan boeken. Ik naam it sûnder de skriuwer te kennen en sûnder te witten dat se in Nobelpriiswinner wie. Nei twa lêzingen fûn ik it in protte leuk, hoewol ik tink dat ik it noch in pear jaan moat om der echt fan te genietsjen.
De edysje en de auteur (Louise Glück)
Twatalige útjefte, dy’t altyd wurdearre wurdt, út de Poëziekijkerbondel Poëziekijkerbondel fan de útjouwerij boek viewer, mar ik mis dat it hat notysjes. Mei oersetting fan Andrés Catalán.
Louise Glück, in dichteres berne yn New York yn 1943, waard bekroane mei de Nobelpriis foar Literatuer yn 2020 en The Wild Iris soe har meast ambisjeuze poëtyske wurk wêze. Hy waard bekroane mei de Pulitzerpriis foar Poëzij yn 1993.
Doe't ik begûn te lêzen it, it die my tinken oan 'e fjouwer kwartetten troch T.S. Eliot. Net om de styl fan de gedichten, dy’t net gelyk is. Glück is folle dúdliker, skjinner en bondiger as Eliot waans gedichten langer, yngewikkelder en komplekser binne. Mar de eleminten dy't se brûke binne fergelykber.
Dy tunen yn Ingelske styl. De ferwizing nei de planten, de doar nei de tún en in protte oare eleminten dy’t yn de twa dichtbondels foarkomme.
As jo fan poëzij hâlde, sjoch dan ús resinsje fan Ithaca fan Cavafis.
Boek struktuer.
De dichtbondel wurdt ferteld yn 3 fertelstimmen. Soms sprekt in persoan tsjin ús, yn oaren sprekt God ta ús en oaren, it liket derop dat de fertelling komt fan 'e planten en eleminten fan 'e tún. En al dizze stimmen ynteraksje mei elkoar. Planten prate ta minsken en ta God, minsken boppe alles mei God, en oer har begearten, har problemen en God klaget boppe alles oer de minske.
It werlêzen fan de dichtbondel hat my in ynterne fertelling werom jûn dy't ik de earste kear net sjoen hie. In ferburgen petear tusken de fertelstimmen. Ien fan 'e persoan gedichten sprekt oer fioelen, en it folgjende gedicht is oer fioelen, praten, personifisearre, it jaan fan harren plant eachpunt op guon bepaald ûnderwerp.
Fan de 53 gedichten yn it boek wurde 16 ferteld troch planten, 23 troch minsken en 14 troch God. Ik haw sjoen nei de folchoarder wêryn elk ferskynde, om te sjen oft it folge in patroan, mar nee. Se lykje gjin fêste folchoarder te folgjen. Spitich, sa'n ûntdekking hie ik wol leuk.
Gedichten De Wylde Iris
It giet om weromkommende tema's: God, dea, iensumens,...
It boek begjint mei it gedicht El iris Salvaje dêr't in iris, in lelie, tsjin ús praat en syn berte ferklearret.
Es terrible sobrevivir
como una conciencia
enterrada en la tierra oscura
It is terrible to survive
as consciousness
buried in the dark earth
Ik hâld benammen fan gedichten wêryn de stim fan de ferteller God is. Want it lit him sjen as in God, heechmoedich, dy't meilijen hat oer minsken, dy't neat begripe, dy't net by steat binne om neat goed te dwaan. Se hawwe har siel ferlern.
Yn Harvest hat er it oer de dea.
Me duele pensaros en pasado…
…
Ah, pequeñuelos, qué poco sutiles sois:
es ese al mismo tiempo el don y la tortura.
…
cuántas veces debo destruir mi propia creación
para enseñaros
que vuestro castigo es este:
con un solo gesto os entregué a la vez el tiempo y el paraíso.
It grieves me to think of you in the past–
…
Ah, little ones, how unsubtle you are:
it si at once the gift and the torment.
…
how many times must I destroy my own creation
to teach you
this is your punishment:
with one gesture I established you
in time and in paradise.
entre vosotros, entre toda vuestra especie, para que yo
pueda reconoceros, igual que el azul intenso
caracteriza a la escila silvestre, el blanco
a la violeta.
between you, among all your kind, for me
to know you, as deep blue
marks the wild scilla, white
the wood violet.
mientras juntas tus grandes manos,
a ti que con toda tu grandeza lo ignoras
todo de la naturaleza del alma,
que es la de no morir nunca: pobre dios tiste,
o nunca has tenido una
o no la perdiste nunca.
clasping your great hands,
in all your greatness knowing
nothing of the soul’s nature,
which is never to die: poor sad god,
either your never have one
or your necer lose one.
Op in bepaald momint. As jo noflik lêze, feroarje in pear rigels de hiele betsjutting fan it gedicht. Se fiede it mei libben en in ûnferwachte besinning. In dúdlik foarbyld, dat net ferrassend sil wêze út 'e kontekst nommen is:
¿o acaso la cuestión fue siempre
continuar sin ninguna señal?
Or was the point always
to continue without a sign?
Resources
- Yn dit link Jo kinne yn it Ingelsk harkje nei it gedicht dat de bondel iepenet en it boek syn titel jout, El iris Salvaje.
