Edemede a bu ihe edere Osimiri Ukwu nke North America, otu nnukwu ọdịdị ala dọọrọ mmasị m. Edeputara ihe ndetu site na edemede site na site na akwukwo ihe omuma nke National Geographic, ana m ahapu akwukwo akwukwo na njedebe.
Enwere m olileanya na ị ga-enwe ọ andụ ma chọpụta ụbọchị niile m ga-ahapụ bara uru. Ugbu a, mgbe m gụrụ banyere ụmụ amaala India bi na mpaghara a, m ga-enwe ike ịghọta ịdị nnukwu ya.
Akwụkwọ akụkọ na edemede nke anyị kwurịtara na blọọgụ ma edobe ya na Native North American Comanche na Crazy Horse na Custer
Gịnị bụ ọdọ mmiri ndị ahụ?
Osimiri ukwu nke North America bụ 5: Ọdọ Mmiri Elu, Ọdọ Erie, Ọdọ Huron, Ọdọ Mmiri Michigan, na Ọdọ Mmiri Ontario. Ha buru 84% nke mmiri ohuru na North America niile na 20% nke mmiri ohuru na uwa dum. Inye ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nde ndị America 40 na ndị Canada ịgbara mmiri n'ubi ọtụtụ ihe ọkụkụ.
Ha nwere lita 22700 nke mmiri ọhụrụ.
Olee otú e si kee ha?
Emebere ha mgbe ndagwurugwu miri emi pịrị apị site n'ọganihu na ịlaghachi nke glaciers gafere ọtụtụ puku afọ jupụtara na meltwater na njedebe nke afọ ikpeazụ ice.
1,5km gbara ọkpụrụkpụ ice. Akpụrụ ahụ na-arụ ọrụ dị ka plọg na mmiri nke gafere n'okpuru ya na-ese ala ahụ na ọwa.
N'elu ọdọ dị n'elu, e nwere mgbaaka ndị mmiri guzobere site na ịpị ụrọ griin.
Nnukwu Profaịlụ
Ejikọtara ọdọ mmiri niile. Mmiri ahụ banyere n’ọdọ mmiri ahụ dị n’elu site n’ebe ugwu ọdịda anyanwụ, site n’ebe ahụ gaa n’Ọdọ Mmiri Michigan na Huron, bụ́ ebe ibe abụọ nke otu ọdọ mmiri ahụ dị. Site na Huron ruo Erie ebe o wuru Niagara Falls ruo Ontario, ma site ebe ahụ gawa Osimiri Atlantic site na Osimiri St. Lawrence.
Ọ bụ otu n'ime ala nke ọdụdụ ala ọdụ na kọntinent. Ha sitere na afọ ice ikpeazụ na North America. Mgbe glaciers gbara ọtụtụ kilomita site na ndịda Kansas ruo Arctic ma ka igwe mmadụ laghachiri afọ 11000 gara aga, ha gwupụtara ọwa mmiri ndị jupụtara na gbazee wee bụrụ Osimiri Ukwu. Usoro usoro na drainage ugbu a apụtaghị ruo ihe dị ka afọ 3000 gara aga.
Ọdọ mmiri dị elu
Onye kachasị elu, nke kasị ochie na nke kachasị nta, ya bụ, echekwara nke ọma. N'agbanyeghị nke ahụ, akpụrụ na-ebelata ma ọdọ mmiri na-ekpokwu ọkụ. o nwebeghị ọnụ ụlọ akụ. Ọ na-enye ndị bi na 581000 na nde lita 9500 na-eri kwa ụbọchị.
Ogbu mmiri ya bụ mita 406
Lake Superiror bụ ahụ nke mmiri dị ọcha nwere akụkụ kachasị ukwuu na mbara ala, nwere ihe karịrị ọkara nke mmiri zuru oke nke nnukwu Osimiri Ise.
Ọdọ mmiri Michigan
Ọdọ mmiri Michigan nwere mmiri dị ize ndụ dị egwu n'ihi ụbụrụ na-emerụ ahụ nke na-ehichapụ phytoplankton. Ọ na-ebunye nde mmadụ 13,3 ndị na-eri lita ijeri 40900 kwa ụbọchị
Ọ bụ naanị otu na United States.
Osimiri Manilou na Ọdọ Mmiri Michigan
Mussel na cladophoric algae. Nnukwu algae na-ewepụta nsị (na-emepụta nsị botulism) nke na-egbu egbu na azụ na nnụnụ.
Emere ebe a na-eli ozu nke cladaphoras.
Ọdọ Huron
Ọdọ mmiri Huron, nwere oke osimiri dị mma, mana amalitela ịmalite ịnya mmiri ma na-erigbu salmọn. Ọ na-enye nde mmadụ 3,1 nde mmadụ iri puku atọ na otu na narị isii kwa ụbọchị
Ferret bụ ọdụdụ nwa na-asụ asụsụ ala.
N’Ọdọ Mmiri Huron, e nwere mmiri ozuzo ndị buru ibu karịa Niagara.
Afọ 10.000 gara aga enwere oke mmiri mmiri na ịrị elu mmiri.
Ihu igwe na-emetụta ọkwa ọdọ mmiri.
Na Lake Huron, enwere ugwu, ugwu ugwu nzu di iche na-egbochi ice. Ọ dị adị mgbe ndị Paleo-America na-adị ndụ. Ha achọpụtawo nkwụnye ego.
Afọ 7000 ruo 8000 gara aga ọ bụ ala akọrọ. Ha kwenyere na enwere nguzobe mmadu icho caribou.
Ọdọ mmiri Ontario
Ọdọ mmiri Ontario nwere nsogbu imetọ obodo. site na mmiri ozuzo na mmiri mmiri na site na ọgbọ nke ọkụ eletrik na osisi ndị na-eji mmiri ọdọ mmiri dị ka coolant. Ọ na-enye 10, w nde bi na 38900 lita na-eri kwa ụbọchị.
Ọ dị mita 244 n’oyi
Ọnọdụ nke Mercury na polychlorinated biphenyls dị elu nke na ọtụtụ azụ gị anaghị eri nri
5 puku afọ gara aga ọkwa mmiri rịrị elu nke ugbu a n'ihi mgbanwe ihu igwe na mpaghara ahụ nke wetara mmiri ozuzo jupụtara na ha.
Ugwu ugwu jupụtara na Ontario na-egosi na mpaghara Osimiri Ukwu dị n'okpuru nrụgide. Enwere ọgba aghara. Ha bụ ihe ịrịba ama nke ọrụ ala ọma jijiji na-etolite ugwu. ha bụ mkpakọ fractures. O dighi ezigbo agbanwe na ala dika ekwere na mbu. Ogo ya dị n’agbata 1 na 3 m elu na 5 - 10 m n’obosara na ọtụtụ kilomita nke lagro. Ihe juru na ya bụ ọgba aghara.
E nwere ọtụtụ obere ala ọma jijiji.
Na ngwụcha ebe ọwụwa anyanwụ, na mmiri iyi San Lorenzo, enwere oghere. Ọ bụ Subdury cha cha, Subdury basin or Subdury structure. Ọ bụ oghere nke abụọ kachasị elu na ala mgbe Vredefot gbawara. Ọ dị 1,2 km n’obosara
Ọdọ erie
Ọdọ mmiri Erie nwere ihe ndị na-edozi ahụ́ n’ahụ́. Ọ bụ nke kachasị mpe nke ise, nwere ọnụ ọgụgụ dị elu n'ụsọ osimiri ya na mmetọ dị elu. Gbapu mmiri n’ugbo na - akpata ifuru algal dị egwu. Ọ na-enye ndị bi na 12,2 nde mmadụ na-eri ijeri lita 26100 kwa ụbọchị. Ọ bụ nke kacha dị omimi 64 mita
N'oge ọkọchị nke 2019, njupụta nke algae kpuchiri kilomita 1699 nke ọdọ mmiri. Algae a nwere ike ịhapụ toxins n'ime mmiri nke na-akpata ọnya anụ ahụ na mmebi imeju.
Long Point nwere agwaetiti nke aja aja guzobere nke gweriri glaciers.
Choputa Lake Eyre Bathymetric Map
O nwere nọmba 2, Long Point na Ezigbo crick?, A na-eji 2 ájá mee XNUMX.
Niagara Falls, mmiri mmiri dị nde 1 dara na 135 nkeji.
Kemgbe glaciers lara, ọdịda a arịgoro kilomita iri na otu site na Upper Ontario ruo Ọdọ Eyre.
Oke ihe omume ihu igwe
Na-arịwanye elu, ihe omume ihu igwe dị oke egwu na-akụ oke mpaghara ọdọ mmiri n'ihi mgbanwe ihu igwe ma na-atụ anya na ọ ga-abawanye.
Oké ifufe na-eti ha ka ọkpụkpọ millennium oké ifufe. Idei mmiri n'ihi idei mmiri nke ọdọ mmiri na-ebibi akụkụ obodo, nnukwu mmiri siri ike, wdg.
Na 2016 oke ifufe kpara ike na mmiri na Duluth, obodo dị n'akụkụ Ọdọ Mmiri Elu, otu n'ime nnukwu mmiri dị mma na mbara ala.
Ha na-echekwa ikpere mmiri dị n’akụkụ osimiri jiri tọn 69000 iji zere mmebi, ụzọ na-agwụ ma obere obodo ndị a enweghị mmefu ego iji gaa n’ihu na-agbake.
Modelsfọdụ ihu igwe ụdị na-ebu amụma na ọnụ ọgụgụ nke oké ifufe na ụwa ga-okpukpu abụọ ọ bụla ogo centigrade nke okpomoku zuru uwa.
Ọnọdụ esemokwu dị n'etiti etiti na akwa latitude ndị na-asọba iyi jet ka e belatara, na-eme ka ikuku ikuku dị ugbu a na-emetụta usoro ihu igwe oge, oké ifufe na-arịwanye elu ma na-adịwanye njọ.
Iwu
Na 1972, site na nkwado nke Iwu Mmiri Dị Ọcha, etinyere ụkpụrụ siri ike na osisi ịmịcha mmiri nke dugara na mkpochapu phosphates site na ncha akwa. Algae na-eto ngwa ngwa mgbe enwere site. Na-enweghị site na ha anaghị proliferate.
Ruo afọ 25 ihe niile gara nke ọma ma mgbe oge a gasịrị enwere nsogbu algae ọzọ na Osimiri Ukwu n'ihi ịkọ ugbo.
Kama ịkọ ala ma jiri nri ala kọọ ya kwa afọ, a gbara ndị ọrụ ugbo ume ka ha jiri usoro ịgha mkpụrụ kpọmkwem. Ma ụdị usoro a chọrọ fatịlaịza granular ka ọ na-eto nke ọma na nsogbu bụ na tupu fatịlaịza a kara akara n'ime ụwa ma ugbu a, mkpụrụ ndụ a na-emepụta site na 5 cm mbụ nke ụwa na mgbe mmiri ozuzo na-ejupụta ala ọ na-eme ya. mechaa nwuru n'ọdọ mmiri
Mmiri na-ezo mmiri na-adawanye n'ike ma na-anwa iji belata oke mmiri si n'ubi.
Meziwanye ala monoculture site na ị kụrụ ihe ọkụkụ na oge ọdịda.
N'ebe a, anyị na-ejikọta Kiss na ala. Kutu ụwa ọnụ: Ọrụ Ugbo Ala nke a pụrụ ịhụ na Netflix https://www.netflix.com/es/title/81321999
Mmetụta nke ọrụ ugbo
Nsogbu kasịnụ na-akpata site na nnukwu machibidoro CAFO (Ọrụ Nri Nri Animal)
Osimiri Osimiri Ukwu ahụ na-adọta ihe dị ka lita lita 1500 nke mmiri kwa ụbọchị iji kụọ ihe ọkụkụ. Ọ bụ 25% nke mmepụta ihe ubi Canada na 7% maka United States.
Mkpokọta akọkọtara bụ hekta 160,4 na United States na 37,8 nde hectare na Canada, na-adịkarị n'okpuru ọzụzụ kpụ ọkụ n'ọnụ. Ha na-eto ọka, soybeans na hay kwa afọ.
Nsogbu nke monoculture a bụ na ka ala ahụ dara, ọ na-achọ nnukwu compost, ogologo oge a na-eji otu ubi eme ụdị ihe ahụ, ka a na-achọkwu fatịlaịza iji mejupụta nri na ala.
Site na fatịlaịza sie ike, nitrogen na phosphorus nke ala na-adịghị amịkọrọ site na mmiri na-erute na-erute iyi ndị na-erute nnukwu ọdọ mmiri. Ozugbo ha rutere, algae na-eri nri ndị a ma na-emepụtakwa n'ụzọ dị ukwuu, na-adọrọ ìhè anyanwụ, oxygen ma na-ata anụ ụfụ. Osisi ndị nwụrụ anwụ na algae rot, bacteria na-ezu ohi ọbụna karịa ikuku oxygen site n’ibibi ihe ndị dị ndụ.
Ngafere algae nke phosphorous kpatara mere ka nnukwu obodo dị na Ohio mechie mmiri.
Nnukwu ojii apiti
Apam foforo bɛyɛ kilomita 4000. Ọ bụ ebe a na-asa mmiri maka oke nri yana na mbido narị afọ nke XNUMX, ọ fọrọ nke nta ka ọ kpọọ nkụ ka ndị ọbịa wee nwee ike ịkọ ala ya.
Diatoms
Diatoms bu algae nke achoputara na oke osimiri, mmiri, na ọdọ mmiri ndi n’eme ka ihe kariri okara oxygen n’ikuku, karịa oke mmiri ozuzo Amazon, nke a na-ewere dị ka ngụgụ ụwa.
Ọ bụrụ na e nweghị akara mmiri, ọdọ mmiri ndị ahụ ga-ekuru iku ume ma bụrụ isi iyi nri.
Achọpụtala ihe dị ka ụdị diatoms 3000 na Great Lakes ma kwenyere na a ga-achọpụta ọtụtụ ndị ọzọ.
Ha na-eji ọkụ iji tọghata mmiri na carbon dioxide ka ha bụrụ carbohydrates dị mfe ma bụrụ nri ọkụ maka zooplankton.
Ha achọpụtala nsogbu na-akpaghasị, diatoms nke nnukwu ọdọ mmiri na-adịwanye obere. Ha kwenyere na ọ bụ n'ihi mgbanwe ihu igwe, n'ihi na mmiri dị n'ọdọ mmiri na-ekpo ọkụ, diatoms nwere oge siri ike na-ese n'elu mmiri dị ntakịrị ma ha na-emikpu, mana mgbe ha mikpuru ikike ha ịmịcha ọkụ na-ebelata.
Ha na-adịwanye obere ma na-adị ole na ole n'ime ha ma a na-eji ụdị ndị ọzọ "adịghị mma" ma ọ bụ ọbụna algae na-egbu egbu dochie ha.
Anụmanụ dị n'Ọdọ Mmiri Erie ejirila 90% belata diatoms
Na-enweghị akara ngosi nri weebụ na-ada. Obere diatoms, na-egosi obere zooplankton nke na-egosi obere azụ.
U dị ka elu gall na-efu, nsogbu a ga-akawanye njọ.
Foto ndị na-enye anyị echiche gbasara etu ọdọ mmiri a
Term anishinaabe : zaasigaakwii, na-ezo aka mgbe nnụnụ rutere na mmiri ma oke ifufe buru ha na mberede.
Wepụ nnukwu ọdọ mmiri ndị ahụ
Nke a bụ akwụkwọ akụkọ National Geographic, ebe ha na-agwa anyị banyere nnukwu ọdọ mmiri na ha na-eme ihe na-atọ ụtọ nke ukwuu iji mezie na ha na-ewepu ha na data enwetara site na sonar nyocha.
Site na data ndị a na ndị ị mabugoro, a na-ajụ ajụjụ maka etu esi kee usoro mega a na ihe ọ dị n’oge gara aga na etu ọdịnihu ya ga adị.
M na-ahapụrụ ndị akwụkwọ ebe a (ọ bụkwaghị na YouTube, ọ dị m nwute) na n'okpuru data m hụrụ na-akpali.
Enwere akwa nkwusioru na Mackinac Bridge nke na-agafe Strait nke Mackinac na 8 kilomita n'ogologo n'etiti Lake Huron na Michigan.
Na Strait nke Mackinac enwere ọwa miri emi dị 40km x 1km zuru oke nke agwọ dị n'etiti warara.
Site n'iwepu Lake Maggiore ha na-ahụ na 5000 ruo 7000 afọ gara aga na ọ bụ iyi. E kewapụrụ chaplet niile n'ebe ibe ha nọ, ndị mmiri na-enweghị njikọ.
Gbọ mmiri kpuo
Ihe dị ka ụgbọ mmiri 6000 gbara gburugburu gburugburu ọdọ mmiri 5. Igodo nke 18,19, 20 na mmalite XNUMX narị afọ siri ike. Ọ bụ ụgbọ mmiri kacha ekwo ekwo n’ụwa.
Edmund Fitzgerald na-emikpu, ụgbọ mmiri kacha atụ egwu na 1975. Ọ bụ ụgbọ mmiri kachasị ukwuu na-abanye na Great Lakes. O riri rue 163 m jiri oke mmiri ozuzo kacha njọ n'ime iri afọ atọ. 3 nwụrụ anwụ nke ka dị n’ime baro. Ọ gbajiri na ọkara. Ha chere na ọ dara na 29 km / h
Nke a na - enye echiche banyere mpụga ọdọ na ụdị okike ya
Fuentes:
- National Geographic Disemba 2020
- Wikipedia Nnukwu Osimiri
- Akwụkwọ nke edere na nnukwu ọdọ mmiri site na Nationa Geographic
- https://detroitriver.org/
- https://es.wikipedia.org/wiki/Cuenca_de_Sudbury
Akụkọ na -atọ ụtọ Maazị Nacho. Amụtala m ọtụtụ ihe site na oke ihe ịtụnanya a nke dị oke mkpa na ọdịbendị na akụ na ụba nke mba abụọ a dị mkpa. Ana m ekele gị nke ukwuu maka ide edemede a. Ekele.
Obi dị m ụtọ na ị nwere mmasị :)