Ky libër, irisit të egër nga Louise Gluck, e mora nga biblioteka sepse ishte në raftin e dukshëm ku linin një përzgjedhje librash. E mora pa e njohur autoren dhe pa e ditur që ajo ishte nobeliste. Pas dy leximeve më pëlqeu shumë, megjithëse për ta shijuar vërtet mendoj se duhet t'i jap edhe disa.
Botimi dhe autori (Louise Glück)
Botim dygjuhësh, i cili vlerësohet gjithmonë, nga Koleksioni Poetry Viewer Koleksioni Poetry Viewer i botuesit shikues librash, por me mungon qe ka shenime. Me përkthim nga Andrés Catalán.
Louise Glück, një poete e lindur në Nju Jork në vitin 1943, u nderua me Çmimin Nobel për Letërsinë 2020 dhe The Wild Iris supozohet të jetë vepra e saj më ambicioze poetike. Ai u nderua me Çmimin Pulitzer për Poezinë në vitin 1993.
Kur fillova ta lexoja, më kujtoi atë katër kuartete nga T.S. Eliot. Jo për shkak të stilit të poezive, i cili nuk është i ngjashëm. Glück është shumë më i qartë, më i pastër dhe më konciz se Eliot, poezitë e të cilit janë më të gjata, më të ndërlikuara dhe më komplekse. Por elementët që përdorin janë të ngjashëm.
Ato kopshte të stilit anglez. Referenca për bimët, dera e kopshtit dhe shumë elementë të tjerë që shfaqen në dy përmbledhjet me poezi.
Nëse ju pëlqen poezia, shikoni rishikimin tonë Itaka e Cavafis.
Struktura e librit.
Përmbledhja me poezi rrëfehet në 3 zëra rrëfimtarë. Ndonjëherë njeriu na flet, në të tjera Zoti na flet dhe të tjerëve, duket se rrëfimi vjen nga bimët dhe elementët e kopshtit. Dhe të gjithë këta zëra ndërveprojnë me njëri-tjetrin. Bimët u flasin njerëzve dhe Zotit, njerëzit mbi të gjitha me Zotin dhe për dëshirat, problemet e tyre dhe Zoti, mbi të gjitha, ankohet për qenien njerëzore.
Rileximi i përmbledhjes me poezi më ka rikthyer një rrëfim të brendshëm që nuk e kisha parë herën e parë. Një bisedë e fshehtë mes zërave narrativë. Një nga poezitë e personave flet për manushaqe, dhe poezia tjetër është për manushaqet, të folurit, të personifikuar, duke dhënë këndvështrimin e tyre bimor për një temë të veçantë.
Nga 53 poezitë në libër, 16 janë transmetuar nga bimët, 23 nga njerëzit dhe 14 nga Zoti. Kam parë rendin në të cilin është shfaqur secila, për të parë nëse ka ndjekur një model, por jo. Ata duket se nuk ndjekin ndonjë urdhër të caktuar. Për të ardhur keq, do të kisha shijuar një zbulim të tillë.
Poezi Irisi i egër
Ai trajton tema të përsëritura: Zoti, vdekja, vetmia,...
Libri fillon me poezinë El iris Salvaje ku një iris, një zambak, na flet dhe na shpjegon lindjen e saj.
Es terrible sobrevivir
como una conciencia
enterrada en la tierra oscura
It is terrible to survive
as consciousness
buried in the dark earth
Më pëlqejnë veçanërisht poezitë në të cilat zëri i rrëfimtarit është Zoti. Sepse e tregon atë si një Zot, mendjemadh, që mëshiron njerëzit, që nuk kuptojnë asgjë, që nuk janë në gjendje të bëjnë asgjë siç duhet. Ata kanë humbur shpirtin e tyre.
Në Harvest, ai flet për vdekjen.
Me duele pensaros en pasado…
…
Ah, pequeñuelos, qué poco sutiles sois:
es ese al mismo tiempo el don y la tortura.
…
cuántas veces debo destruir mi propia creación
para enseñaros
que vuestro castigo es este:
con un solo gesto os entregué a la vez el tiempo y el paraíso.
It grieves me to think of you in the past–
…
Ah, little ones, how unsubtle you are:
it si at once the gift and the torment.
…
how many times must I destroy my own creation
to teach you
this is your punishment:
with one gesture I established you
in time and in paradise.
entre vosotros, entre toda vuestra especie, para que yo
pueda reconoceros, igual que el azul intenso
caracteriza a la escila silvestre, el blanco
a la violeta.
between you, among all your kind, for me
to know you, as deep blue
marks the wild scilla, white
the wood violet.
mientras juntas tus grandes manos,
a ti que con toda tu grandeza lo ignoras
todo de la naturaleza del alma,
que es la de no morir nunca: pobre dios tiste,
o nunca has tenido una
o no la perdiste nunca.
clasping your great hands,
in all your greatness knowing
nothing of the soul’s nature,
which is never to die: poor sad god,
either your never have one
or your necer lose one.
Në një moment të caktuar. Kur lexoni rehat, disa rreshta ndryshojnë të gjithë kuptimin e poezisë. Ata e ushqejnë atë me jetë dhe një reflektim të papritur. Një shembull i qartë, i cili nuk do të jetë befasues i marrë jashtë kontekstit është:
¿o acaso la cuestión fue siempre
continuar sin ninguna señal?
Or was the point always
to continue without a sign?
Burime
- Në këtë lidhje Mund të dëgjoni në anglisht poezinë që hap vëllimin dhe i jep librit titullin El iris Salvaje.
